XΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ 103 Ό,τι τίποτα δεν είναι τόσο μακριά μας, όσο ίσως πιστεύουμε. Όχι μόνο με την έννοια της γεωγραφικής απόστασης, αλλά της ουσιαστικής ανατροπής. Βλέποντας ανθρώπους που αψηφούν πολλούς κινδύνους για να φτάσουν εδώ παλεύοντας για την επιβίωσή τους, ουσιαστικά βλέπουμε κάτι απλό, αλλά πολύ βασικό: ότι είμαστε όλοι άνθρωποι, με τα ίδια δικαιώματα απέναντι στη ζωή. Θυμόμαστε πως όλα είναι εφήμερα και αναστρέψιμα για όλους μας ανά πάσα στιγμή. Η σχέση «υπεροχής» και «αδυναμίας» ή «ισχύος» και «ευαλωτότητας» ακροβατεί πάνω σε μια πολύ λεπτή γραμμή. Αυτό η Ευρώπη το έχει ζήσει ιστορικά. Και παρά τις κοινωνικές και οικονομικές αναταράξεις που βιώνει σήμερα, οφείλει να ανταποκριθεί στον ρόλο που η ίδια έχει επιλέξει για τον εαυτό της προασπιζόμενη την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο όνομα της οποίας έχει παλέψει σκληρά. Δεν μπορεί, λοιπόν, να λειτουργεί ισοπεδωτικά ή ακυρωτικά απέναντι σε αυτό, γιατί στην ουσία αποδομεί τον εαυτό της. Η προσφυγική – μεταναστευτική κρίση έχει διχάσει την ελληνική κοινωνία κι έχει αναδείξει ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης από τη μία αλλά και μία αυξημένη ρητορική μίσους από την άλλη. Πώς μπορεί να καταπολεμηθεί αυτό το μίσος; Με αμεσότητα, κατανόηση και αλήθεια. Και χωρίς επανάπαυση. Ανακαλώ συχνά τη φράση «ύπουλη λέξη ο εφησυχασμός» γιατί την πιστεύω βαθιά. Οφείλουμε να συνεχίσουμε να μιλάμε όσο γίνεται πιο ειλικρινά και δυνατά για την κοινωνική και ανθρωπιστική δράση, με όποια εργαλεία και όσες δυνάμεις διαθέτουμε. Σε μια εποχή απομονωτισμού ή εικονικής σύνδεσης μέσω της τεχνολογίας, τα μηνύματα διχασμού μάς χαλυβδώνουν ακόμα περισσότερο. Αυτό συνθέτει μια μεγάλη πρόκληση και έναν κίνδυνο που μπορούμε, ωστόσο, να αντιμετωπίσουμε. Ενημερώνοντας, ακούγοντας και εξηγώντας. Από τη μία πλευρά, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την κόπωση, την ανησυχία ή ακόμη και τον δισταγμό μιας κοινωνίας που βρίσκεται μπροστά σε μια έντονη και πρωτόγνωρη συνθήκη και να τη βοηθήσουμε να τη διαχειριστεί. Ο καθένας μας έχει μια ευθύνη σε αυτό, πολιτική, συλλογική ή ατομική. Από την άλλη, δεν μπορούμε να επιτρέπουμε ακραίες συμπεριφορές ή γενικευμένες ρητορικές διχασμού που ξέρουμε πολύ καλά πού έχουν οδηγήσει ιστορικά. Σε σκοτάδι, μηδενισμό και καταστροφή. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αποτρέψουμε όσο περνάει από το χέρι μας. Οφείλουμε μάλιστα να το αποθαρρύνουμε πρώτα για εμάς και στη συνέχεια για τους γύρω μας. Οι κοινωνίες έχουν σταθεί συγκινητικά και μεγαλόπρεπα δίπλα στους συνανθρώπους τους χωρίς διακρίσεις την ώρα που οι πολιτικοί και τα οικονομικά συμφέροντα υποδείκνυαν διαφορετικά. Αυτό το ηθικό ανάστημα έχουμε ανάγκη. Το ζητούμενο δεν είναι να απομονωθούμε ή να οχυρωθούμε και άλλο αλλά να έρθουμε πιο κοντά σεβόμενοι ο ένας τον άλλον. Ως γιατρός το έχω δει με όλους τους ασθενείς, όπου και αν βρέθηκα. Το πιο δυνατό γιατρικό είναι η σύνδεση, η αλληλεγγύη. Τα τελευταία χρόνια ζεις και εργάζεσαι στο εξωτερικό. Πόσο διαφορετικό είναι να χειρουργείς σε μια εμπόλεμη ζώνη απ’ ό,τι σε ένα ευρωπαϊκό νοσοκομείο; Στην ουσία του δεν είναι διαφορετικό. Ίσως βρίσκεσαι εκεί με λιγότερα εργαλεία και «χειρουργικές ανέσεις» αλλά πάντα και παντού η χειρουργική πράξη παραμένει ίδια. Η ένταση σε μια εμπόλεμη ζώνη μπορεί να περιμένει κάποιος ότι είναι μεγαλύτερη λόγω εξωτερικών συνθηκών αλλά λειτουργεί ένας μηχανισμός συγκέντρωσης σε αυτό που πρέπει να γίνει άμεσα και κυρίως σωστά για το καλό του ανθρώπου που έχεις μπροστά σου και χρειάζεται τη βοήθειά σου. Φυσικά αντιλαμβάνεσαι μια ποιοτική διαφορά αλλά τελικά η ποιότητα των υπηρεσιών μας σχετίζεται σημαντικά με την ανθρώπινη επαφή και όχι πάντα με κάθε εργαλείο τελευταίας τεχνολογίας που θα μπορούσαμε να έχουμε στη διάθεσή μας. Είναι η συναίσθηση και η ουσιαστική παρουσία μας δίπλα τους που κάνει τη διαφορά. Με ποιον τρόπο έχει αλλάξει την προσωπική σου θεώρηση για τη ζωή η ενασχόλησή σου με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα; Δεν θα έλεγα πως έχει αλλάξει κάτι. Ίσως έχει ενισχύσει ό,τι πάντα πίστευα. Πως σε αυτόν τον κόσμο προχωράμε συνυπάρχοντας, δεν ήρθαμε για να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας. Πρόκειται για μια καθημερινή, συλλογική προσπάθεια αυτοοργάνωσης και αλληλεγγύης που είναι απαραίτητο να λαμβάνει χώρα σε ένα πλαίσιο σεβασμού προς όλα τα άλλα είδη αλλά και προς τον ίδιο τον πλανήτη που μας φιλοξενεί. 7 © Isabel Corthier / MSF
8 Publizr Home